Kiedy na rynku pojawiły się pierwsze opakowania z domieszkami (plastyfikatorami) reklamowanymi jako środki zastępujące wapno hydratyzowane w zaprawach, wybór zdawał się być oczywisty. Należy wybrać plastyfikator, bo jest łatwiej i przyjemniej, a rezultat jest ten sam, czyli poprawieniu ulega urabialność zaprawy cementowej. Dzisiaj, po kilkunastu latach stosowania domieszek w budownictwie widać wyraźnie, że ich użycie obarczone jest dużym ryzykiem i przynosi więcej szkody niż pożytku.
15 argumentów za stosowaniem wapna hydratyzowanego:
- Wapno jest samodzielnym materiałem wiążącym,Opóźnia wiązanie cementu,
- Zdecydowanie poprawia urabialność zaprawy świeżo zarobionej,
- Zwiększa więźliwość wody w zaprawie,
- Poprawia plastyczność zaprawy murarskiej i tynkarskiej,
- Zwiększa przyczepność zaprawy do podłoża,
- Zapewnia wystąpienie efektu samozabliźniania się mikropęknięć w zaprawie,
- W utwardzonej zaprawie poprawia jej odkształcalność pod wpływem obciążeń,
- Pozwala na zwiększenie odległości pomiędzy dylatacjami w murze,
- Powinno być stosowane w budownictwie zlokalizowanym na terenach sejsmicznych i parasejmicznych (górniczych),
- Zmniejsza przewodnictwo cieplne zaprawy,
- Zwiększa przepuszczalność zaprawy dla pary wodnej,
- Ogranicza występowanie wykwitów solnych,
- Nadaje tynkom i zaprawom wysoką odporność na korozję biologiczną,
- Budynki postawione na zaprawach wapiennych lub wapienno-cementowych charakteryzują się długą żywotnością (nawet kilkaset lat).
Tabela 1. Proporcje objętościowe dla zapraw murarskich wykonywanych w miejscu budowy.
Tabela 2. Wybór zaprawy w zależności od lokalizacji konstrukcji murowej. Należy również uwzględnić zalecenia projektowe.
Plastyfikatory (domieszki do zapraw cementowych)
„Eliminuje wapno z zapraw”, „Zastępuje wapno”, „Uplastycznia zaprawę cementową, zastępując wapno” takie informacje przekazywane są klientom na etykietach opakowań zawierających domieszki (popularna ich nazwa to „plastyfikatory”). Dodatkową informacją jest to, że domieszki pozwalają na wykonywanie zapraw w ujemnych temperaturach (od -2OC, do -7OC w zależności od producenta).
Większość domieszek reklamowanych jako zastępujące wapno jest środkami napowietrzającymi zaprawę. Do zaprawy cementowej zostają wprowadzone liczne mikropęcherzyki powietrza, które działając jak łożyska kulkowe, poprawiają urabialność zaprawy. Stąd wykonawcom wydaje się, że stosowanie wapna oraz domieszki napowietrzającej daje te same efekty. Jednak struktura zaprawy cementowej z domieszką napowietrzającą oraz cementowo-wapiennej jest zupełnie różna.
Wapno czy plastyfikator?
Stosując domieszki napowietrzające, należy pamiętać o tym, że jej działanie uzależnione jest od wielu czynników:
- Ilości i rodzaju cementu,
- Rodzaju piasku,
- Temperatury mieszanki (im niższa temperatura, tym większa całkowita objętość wytworzonego powietrza),
- Parametrów technicznych betoniarki (duża, mała; szybkie; wolne obroty)
- Stopnia załadowania betoniarki,
- Czasu mieszania (zbyt krótki lub zbyt długi ma ujemny wpływ na jakość pęcherzyków),
- Ilości wody (zbyt duża powoduje trudności ze stabilizacją pęcherzyków, zbyt mała pogarsza urabialność),
- Twardości wody.
Ilość wprowadzonego do zaprawy powietrza decyduje w istotny sposób o parametrach zaprawy. Dlatego też w normach europejskich znalazło się ostrzeżenie, iż przed zastosowaniem przedmiotowej domieszki należy sprawdzić laboratoryjnie jej działanie ze wszystkimi składnikami zaprawy (cement, piasek, woda).
Stosowanie napowietrzaczy powoduje spadek wytrzymałości zapraw na ściskanie. Dodatkowo obniżona zostaje przyczepność zaprawy do podłoża, a w przypadku przedozowania środka napowietrzającego może nastąpić całkowita utrata przyczepności. Powoduje to, że zaprawa nie stanowi bariery przeciwko wnikaniu wody do konstrukcji murowej. Tym samym mury ulegają przyśpieszonej degradacji. Stosowanie plastyfikatorów nie powoduje wzrostu elastyczności zaprawy. Zaprawy cementowe wytrzymałe, lecz kruche, mają tendencję do pękania. Cechą charakterystyczną są pionowe pęknięcia, które są idealnym miejscem wnikania wilgoci do muru.
Sławomir Gąsiorowski
Stowarzyszenie Przemysłu Wapienniczego
